بررسي تاريخچه مسجد جامع كبير يزد
 
 
بنا هاي اوّليه مسجد جامع كبير يزد    1
" بررسي تاريخچه مسجد جامع كبير يزد"    1
پيشگفتار    1
روش پژوهش    3
منابع مورد استفاده    3
معرفي بناهاي اوليه مسجد جامع كبير يزد    4
ابهام‌هاي تاريخي    6
بررسي و مقايسه مدارك و شواهد تاريخي    9
تعدد بناهاي اوليه    9
آثار مورخيّن متّقدم    9
آثار ديگر مورخين    10
آراء صاحبنظران    10
رسالة ماكسيم سيرو از مسجد جمعه يزد    11
وقف نامه جامع الخيرات    13
بررسي شجره نامه آل كاكويه يزد    17
آثار مورخين    17
بررسي هاي تاريخي معاصر در شجرة كاكوئيان    18
بانيان و تاريخ بنيان دو مسجد قديمي    25
مسجد اوليه: مسجد جمعة شهرستان؛ يا مسجد جامع عتيق    25
مسجد ثانويه: مسجد جمعه در ده، مسجد جامع قديم، مسجد گرشاسبي    28
مكان يابي تاريخي بنا    30
سير تحولات تاريخي بناهاي اوليه    30
بررسي نهايي و نتيجه گري    42
 
 
 
 
 
پيشگفتار
وجود ويژگي هاي متنوّع در دوره هاي تاريخ تكوين معماريمسجد جامعع كبير يزد از يكسو و تضادّ در نوشته ها واقوال از ديگر سو،تاريخچه اي پيچيده و مبهم از اين بناي مهمرا در پيشرو قرار داده است.اين امر موجب آنن شد تا با هدف رفع ابهامات تاريخي مسجد و معرفي ان در دوره هاي تاريخي پژوهش حاضر شود.
بناي مسجد جامع كبير يزد طي قرون متمادي بر بقاياو يا در كناربناهاي متنوعي بنا گرديده كه در متون تاريخي تحت عناوين مسجد جمعه شهرستان ،مسجد جامعع عقيق،مسجد جمعه قديم در درده،مسجد جامع نو وبناهاي الحاقي آن با اسامي گوناگون از آنها ياد شده است .
در بررسي حاضر از بناهايي كه در قرون اوليه اسلامي تا نيمه قرن ششم ه.ق.در اين مكان احداث شده تحت عنوان »بناهاي اوليه مسجد جامع كبير يزد« يادد شده است كه آثار بسيار اندكي از آن باقي است.نكته جايز اهميت در رفع ابهامات تاريخچه مسجد آن است كه هر ساخت و ساز و اقدام تازه اي در بنا،با تعميرات و نوسازي آثار قبليو به عبارتي با ابقاء و احياي آثار گذ شته توام است و اين امر نه تنهادر بنا به طور خاص اتفاق مي افتد،بلكه همواره با تغيير و تحولات محيطي مسجد نيز همراه است تاسازمان ،فضايي شهرراكه خود نيز به آن وابسته است ،تبلور و انتظامبخشد.
اين مهم در بررسي تاريخي مسجد رهنمودي است تا نهوه برخورد پيشينيان با آثار گذ شته  راروشن سازد،نگرش آن ها در قالب بناي منفرد نبوده،بلكه به عنوان يك فضاي شهري، با هدف پرهيزاز تخريب و انهدام محيط عمل مي كرده اند تا اين اقدام به بي هويتي بنا و تزلزل در نظم اندامواره بافت هاي قديمي شهرها منجر نگردد.
,.....